(Vinhthuan.haiphong.gov.vn)- Cách trung tâm Thành phố Hải Phòng khoảng 30km về phía Tây, bên dòng sông Luộc hiền hòa, Miếu Lác thuộc thôn Quý Xuyên Nội xã Giang Biên cũ, nay là xã Vĩnh Thuận Thành phố Hải Phòng không chỉ là nơi thờ phụng danh tướng Lương Toàn thời Trần mà còn lưu giữ nhiều giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật kiến trúc độc đáo, được xếp hạng Di tích cấp Quốc gia từ năm 1993. 

Vị tướng trung liệt thời Trần

Theo thần phả, Lương Toàn sinh năm Bính Ngọ tại làng Dậu Xuyên, huyện Tứ Kỳ, phủ Hạ Hồng (tức xã Giang Biên cũ).  Ông nổi tiếng thông minh, văn võ song toàn, từng cùng vua Trần đánh giặc Nguyên. Với nghĩa khí và công lao to lớn, ông được phong Thống lĩnh thủy bộ Chư Dinh Tổng quản Nội, Ngoại Bình chương quân vụ.
Khi chiến thắng trở về quê, ông cùng các tướng lĩnh bị sóng lớn nhấn chìm ngay tại bến sông quê nhà. Dân làng thương tiếc, lập miếu thờ, còn vua Trần ban sắc phong “Trần triều Thống lĩnh Đại nguyên soái”.

Công trình kiến trúc cổ kính

Miếu Lác được dựng từ lâu đời, từng nhiều lần trùng tu nhưng vẫn giữ được dáng vẻ cổ kính, uy nghi. Công trình có bố cục hình chữ Đinh, tường gạch mái ngói, hiên lát đá xanh mài nhẵn. Những viên ngói phủ rêu phong, những phiến đá hiên đã mòn vết chân người, gợi cảm giác thời gian chảy trôi lặng lẽ qua bao thế kỷ.

Trong hậu cung, nhiều mảng chạm khắc tinh xảo từ thế kỷ XVII vẫn còn khá nguyên vẹn: rồng uốn khúc vẫy vùng, mây lửa cuộn xoáy, hoa lá mềm mại… Tất cả tạo nên một không gian linh thiêng, phản ánh tài hoa của nghệ nhân xưa. Nhiều cổ vật được bảo tồn tại đây như tượng thờ, long ngai, bia đá, sắc phong, cuốn thư, sập thờ đá chạm “lưỡng long chầu nguyệt”… càng khẳng định giá trị lâu đời của di tích.
Đặc biệt, vào những năm 1953–1954, nhân dân phát hiện 20 mộ chum sau hậu cung, được cho là nơi yên nghỉ của các tướng sĩ dưới quyền Lương Toàn. Phát hiện này càng làm tăng thêm tính thiêng liêng và giá trị lịch sử của Miếu Lác.

Không gian lễ hội đặc sắc

Hằng năm, vào ngày 12 tháng 8 âm lịch – ngày sinh thần Lương Toàn, Miếu Lác trở thành không gian lễ hội sôi động. Bên cạnh nghi lễ truyền thống,  người dân còn tổ chức nhiều trò chơi dân gian truyền thống.
Đối với người dân thôn Quý Xuyên Nội, lễ hội Miếu Lác không chỉ là dịp tưởng nhớ công lao tiền nhân mà còn là ngày hội sum vầy, gắn kết cộng đồng.

Giá trị bảo tồn cho mai sau

Với giá trị lịch sử, kiến trúc và văn hóa đặc sắc, Miếu Lác đã được xếp hạng Di tích lịch sử – văn hóa cấp Quốc gia từ năm 1993. Hơn một di tích, Miếu Lác còn là biểu tượng cho tinh thần yêu nước, là minh chứng cho sức sáng tạo nghệ thuật của cha ông và là “bảo tàng sống” về kiến trúc cổ Việt Nam.
Việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị di tích có ý nghĩa lớn trong giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, đồng thời góp phần bảo lưu tinh hoa văn hóa dân tộc trong dòng chảy hiện đại.